سازمان جهانی مالکیت معنوی: World Intellectual Property Organization که به اختصار WIPO نامیده می شود یکی از ۱۵ آژانس تخصصی سازمان ملل متحد است.(( سازمان ملل متحد UN: United Nations یک سازمان بیندولتی برای حفظ امنیت بینالملل و صلح جهانی، گسترش روابط دوستانه میان کشورها و رسیدن به همکاری و هماهنگی در عملکرد ملتها است. سازمان ملل، بزرگترین، معروفترین و قدرتمندترین سازمان بیندولتی در جهان است. اعضای این سازمان تقریباً شامل همه کشورهای مستقلی میشود که از نظر قوانین بینالمللی به رسمیت شناخته شدهاند. تنها واتیکان که عضویت در سازمان ملل را نپذیرفته و تایوان در سازمان ملل متحد عضو نیستند. مقر سازمان ملل متحد در نیویورک و دیگر دفترهای رسمی آن در ژنو، نایروبی، وین و لاهه قرار دارد.)) اولین جرقه سازمان جهانی مالکیت فکری WIPO در سال 1873 زده شد. در این سال نمایشگاهی تحت عنوان نمایشگاه بینالمللی نوآوری در وین برگزار گردید که اکثر دعوت شدگان این نمایشگاه را به دلیل ترس از “سرقت مالکیت فکری” و عدم وجود راهکار بین المللی جهت حمایت از آثارشان در این رویداد شرکت نکردند. در پی تلاشهای کارشناسان ده سال بعد کنوانسیون پاریس در سال 1883 برای اولین بار جهت حمایت از دارائی فکری برپا شد و کشورهای عضو برای رسیدن به اهداف مربوطه اداره بینالمللی ایجاد کردند. متعاقب آن در سال 1886 نیز کنفرانس برن با هدف حمایت از آثار ادبی و هنری برگزار شد و ادارهای برای انجام امور اداری آن ایجاد گردید. در سال 1967 کنوانسیونی تأسیس سازمان جهانی دارائی فکری در استکهلم با هدف ایجاد هماهنگی بین اداره کنوانسیون پاریس و برن، همچنین توسعه ابزار لازم برای انطباق و روزآمد نمودن آنها تشکیل شد و در سال 1970 با نام سازمان جهانی مالکیت فکری WIPO آغاز بکار نمود و در سال 1974 این سازمان به عنوان یکی از شانزده آژانس وابسته به سازمان ملل پذیرفته شد تا بتواند فعالیتهای دارائی فکری را ارتقاء بخشد و انتقال تکنولوژی را به کشورهای در حال توسعه تسهیل نماید و بدین وسیله توسعه اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی را ایجاد نماید. مبنای سازمان جهانی مالکیت معنوی WIPO وایپو اِمضای توافقنامهای استکهلم در سال ۱۹۶۷ می باشد و هدف اصلی آن« تشویق آثار خلاقانه در راستای حِمایت از مالکیت معنوی در سطح جهان» می باشد وایپو هماکنون ۱۹۳ کشور عضو دارد و ۲۴ معاهدهٔ بینالمللی را تحت مدیریت دارد و مَقَر اصلی وایپو در ژنو، سوئیس قرار دارد. مدیر کُل کنونی وایپو دارِن تَنگ Daren Tang است که در ۸ می ۲۰۲۰ به این سِمت منصوب شده است.
طبق ماده 27 منشور حقوق بشر سازمان ملل (حق دارائی فکری) افراد از حمایت منافع مادی و معنوی حاصل از تولیدات علمی، ادبی و هنری بهرهمند میگردند. در دارائی فکری نیز مانند دیگر حقوق مالکیت، خالق یا مالک پروانه ثبت اختراع، نشان تجاری و حق چاپ و تکثیر از منافع اثر یا سرمایه خود بهرهمند میگردد.
مطابق ماده 3 کنوانسیون استکهلم یکی از مهمترین اهداف سازمان سازمان جهانی مالکیت معنوی WIPO عبارت است از:
1 – ارتقاء حمایت از دارائی فکری در جهان از طریق همکاریهای متقابل دولتها و WIPO با سازمانهای مشابه بینالمللی،
2- ایجاد هماهنگی و حصول اطمینان از همکاریهای اجرایی اتحادیههای پاریس و برن.
بررسی و اعلام شاخص جهانی نوآوری یکی از گزارشاتی است که سالانه توسط سازمان جهانی مالکیت فکری (WIPO) منتشر می گردد در این گزارش به رتبهبندی کشورها از از لحاظ نوآوری اشاره می گردد
تدوین: ایده آفرین